Αμοργος

1. Διακοπές στην Αμοργο

Η Αμοργός, το νησί του ”Απέραντου Γαλάζιου”, η οποία βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο των Κυκλάδων, σε απόσταση 136 ναυτικών μιλίων από τον Πειραιά. Είναι μακρόστενο νησί με απότομη ορεινή μορφολογία εδάφους. Διαθέτει δύο λιμάνια τα Κατάπολα στο κέντρο και την Αιγιάλη στα βόρεια.

Η Αμοργός ξεχωρίζει για τον αρχαιολογικό της πλούτο, τη λαϊκή αρχιτεκτονική και τέχνη, και τα τοπικά έθιμα. Διάσπαρτα σε όλη την Αμοργό ερείπια και αξιόλογα ευρήματα μαρτυρούν την συνεχή κατοίκηση από την προϊστορική εποχή.

Το νησί της Μινώας, της Αρκεσίνης και της Αιγιάλης, γνώρισε ιδιαίτερη ακμή την περίοδο του κυκλαδικού πολιτισμού, ανέπτυξε το εμπόριο και την ναυτιλία, τις τέχνες και τα γράμματα.

Βορειοανατολικά της Χώρας βρίσκεται ένα σημαντικότατο εκκλησιαστικό μνημείο, το μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας που ίδρυσε το 1088 ο Αλέξιος Κομνηνός. Λιτό και απέριττο, δένει απόλυτα με το φυσικό περιβάλλον του, με τα απότομα και απειλητικά βράχια που το προφυλάσσουν και το κάνουν ορατό μόνο από το πέλαγος.

Πήρε το όνομά του από την περιοχή Χόζοβα των Αγίων Τόπων από όπου μεταφέρθηκε η εικόνα της Παναγίας. Τα Κατάπολα με το καλύτερο φυσικό λιμάνι των Κυκλάδων. Η χώρα με τα ασβεστωμένα σπίτια της ανεπτυγμένη γύρω από το βενετσιάνικο κάστρο στην κορυφή του λόφου, η Αιγιάλη, το δεύτερο λιμάνι του νησιού με την πανέμορφη αμμουδιά, και η Αρκεσίνη, χτισμένη κοντά στην αρχαία ομώνυμη πόλη, αποτελούν γραφικά σημεία που τραβούν την προσοχή.

Οι κάτοικοι ασχολούνται παραδοσιακά με τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, την κτηνοτροφία αλλά και την αλιεία που διαθέτει μεγάλο δυναμισμό στην περιοχή η οποία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αλιευτικά πεδία της Ελλάδος.

Τα τελευταία χρόνια, η στροφή στις τουριστικές δραστηριότητες αναζωογόνησε τα εισοδήματα και έδωσε τη δυνατότητα επιστροφής στην Αμοργό σε πολλές οικογένειες που σε δύσκολες περιόδους αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν.

2. Δραστηριότητες στην Αμοργό

Η Αμοργός είναι ένα ήσυχο νησί, δεν υπάρχουν πολλές περιπετειώδεις δραστηριότητες αλλά οι τουρίστες φαίνεται να προτιμούν περιπάτους στα βουνά, τα αξιοθέατα, το κολύμπι και την ηλιοθεραπεία. Η θάλασσα εδώ είναι μερικά από τα καθαρότερα νερά του κόσμου έτσι η κολύμβηση με αναπνευστήρα και είναι φανταστική.

Υπάρχουν μερικά ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα διαθέσιμα και μπορούμε να κανονίσουμε και μια μίνι περιοδεία του στο νησί για σας. Έχουμε ένα ταχύπλοο που είναι διαθέσιμο, άνα πάσα στιγμή να σας πάει στα ακατοίκητα νησιά για μια ημερίσια εκδρομή, για μπάρμπεκίου και πικνικ, βουτιές στα καθαρά νερα και ηλιοθεραπεία. Απλά επικοινωνήστε μαζί μας για να σας πούμε περισσότερες λεπτομέριες.

Πιο τολμηροί πελάτες μπορεί να θέλουν να κάνουν καταδύσεις με την άδεια PADI στο καταδυτικό κέντρο στον Όρμο ή να σκαρφαλώνουν τα βράχια πίσω από τα ξενοδοχεία όπου βρίσκονται οι επαγγελματικές αναρριχητικές διαδρομές. Ο εξοπλισμός παρέχεται για τις δύο αυτές δραστηριότητες.

Μαθήματα γιόγκα και Τάι Τσι είναι διαθέσιμα. Αν το έχετε παρακάνει με το περπάτημα ή το σκαφάλωμα, το μασάζ μπορεί επίσης να κανονιστεί (για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την Αμοργό IRIS). Μία φορά την εβδομάδα το καλοκαίρι κάτοικος μας αστρο-φυσικός τρέχει μαθήματα αστρονομίας. Αυτά ήταν πολύ δημοφιλής με τους πελάτες μας. Αν θέλετε να περπατήσετε στα βουνά με τα πόδια, χωρίς να μπορούμε να οργανώσουμε εκδρομές με συνοδεία γαϊδουράκι για εσάς.

Στις ήρεμες μέρες μπορείτε να πάρετε το καραβάκι μας σε έναν γύρο των Μικρών Κυκλάδων και να περάσετε λίγες ώρες στη Νάξο. Μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε την οργανική φάρμα ενός ξενοδοχείου και να δείτε πώς βγαίνουν ένα μεγάλο μέρος των προμηθειών που προέρχονται από εστιατόριο.

Θα ανακαλύψετε παρεκκλήσια στη μέση του πουθενά, η οποία έχει στοιχεία από τον 5ο αιώνα π.Χ. και ερείπια, Ενετικές επισκευές, βυζαντινές εικόνες και πάντα υπό την ίδια στέγη. Θα δείτε τις τέσσερεις βίγλες από τον 4ο αιώνα μ.Χ. μπορείτε ακόμη και να βοηθήστε να βρούμε τις δύο βίγλες που λείπουν. Γνωρίζουμε τη θέση τους, αλλά εξακολουθούμε να ψάχνουμε για τις ενδείξεις τους. Αυτά, και τα σπήλαια που βρίσκονται ψηλά στις πλαγιές λόφου είναι από τον καιρό που η Αμοργός μαστιζόταν από πειρατές.

Αν ξέρετε πού να κοιτάξετε ολόκληρο το νησί είναι πλούσια με την ιστορία της . Κτίρια, εκκλησίες και χωράφια με μια πιο προσεκτική εξέταση αποκαλύπτουν τα μυστικά των αιώνων νησιώτων της Αμοργού, πριν από πολλές παραδόσεις από τις οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν.

Οι πιο θαρραλέοι πελάτες μπορεί να θέλουν να πάνε με αναπνευστήρα στο ακατοίκητο νησί της Νικουριας και να ανακαλύψουν την υποβρύχια πόλη και να δούν πολλά αρχαία αγγεία και πιθάρια. Μπορείτε ακόμη και να συναντήσετε μερικά νομίσματα από το νομισματοκοπείο που ήταν εκεί.

Πεζοπορία στην Αμοργό: Αη Μάμας – ΝικουριάΤέλος, πρέπει να αναφέρουμε ότι η Αμοργός αποτελεί κατάλληλο τόπο για πεζοπορία. Το σύγχρονο οδικό δίκτυο ακολουθεί διαφορετική πορεία από τα παλιά μονοπάτια, με αποτέλεσμα να έχουν διασωθεί σχεδόν ακέραιες όλες οι παλαιές κτηνοτροφικές, ημιονικές χαράξεις.

Τα μονοπάτια είναι πέντε κατηγοριών: α) χωματόδρομοι απροσπέλαστοι από οχήματα, β) φαρδιά και εμφανή λιθόστρωτα μονοπάτια, γ) μεγάλα σεσημασμένα μονοπάτια, που είναι και τα περισσότερα, δ) δύσβατα και αφανή μονοπάτια για έμπειρους πεζοπόρους, ε) πορείες που ακολουθούν το φρύδι των λόφων, τις πλαγιές και τα φυσικά περάσματα.

Οι χαράξεις αυτές είναι οργανωμένες σε ένα δίκτυο 16 διαδρομών (διάρκειας από 45 λεπτά ως 5 ώρες) που εκκινούν ή καταλήγουν σε έναν από τους σύγχρονους οικισμούς και καλύπτουν πολλά από τα ενδιαφέροντα σημεία του νησιού από περιβαλλοντική, οικολογική και ιστορική άποψη, εξυπηρετώντας τις ανάγκες των πεζοπόρων και των επισκεπτών που θέλουν να γνωρίσουν το νησί με διαφορετικό τρόπο.

Μπορούμε μόνο να σας δείξουμε την «κορυφή του παγόβουνου», το υπόλοιπο είναι μέχρι σας.

Προσπαθήσαμε να σας μαζέψουμε όσες πιο πολλές πληροφορίες για το νησί και θα προσπαθήσουμε εμείς οι ίδιες να κάνουμε τη διαμονή σας στο νησί μας αξέχαστη.  Αν χρειαστειτε κάτι το οποίο δεν υπαρχει ή δεν το βρίσκετε, σας παρακαλώ επικοινωνήστε με το [email protected] ή στα τηλέφωνα +30 69 34 620 501 / +30 22840 24879 και θα χαρούμε να σας ακουσουμε.

3. Οι παραλίες στην Αμοργό

Τις πιο… διάσημες βουτιές θα τις κάνετε στα νοτιοανατολικά, στη διαδρομή από τη Χοζοβιώτισσα προς την Κάτω Μεριά: στη μικροσκοπική βοτσαλάδα της Αγίας Άννας και στα τιρκουάζ νερά του Μούρου – απαραίτητη η μάσκα για το βυθό και τις σπηλιές.

Πιο μοναχικό σκηνικό θα βρείτε στην ίδια πλευρά του νησιού στο Αμμούδι ( με οδήγηση σε χωματόδρομο και μισάωρο περπάτημα ). Χωρίς κοσμοσυρροή ( καθώς δεν φτάνει το λεωφορείο ) η αμμουδιά στα Παραδείσια. Στην πλευρά της Αιγιάλης ιδιαίτερα δημοφιλής είναι φυσικά η μεγάλη αμμουδιά του οικισμού με τα αρμυρίκια, τα μπαρ και σκηνικό… στρωματσάδας χύμα στο κύμα μέχρι πρωίας, αλλά και οι παραλίες στα πέριξ: η Λεβρωσός, η Ψιλή Άμμος και ο Άγιος Παύλος.

Γύρω από τα Κατάπολα υπάρχουν παραλίες προσβάσιμες με καΐκι και μονοπάτια. Πιο γνωστές η μεγάλη αμμουδιά Μαλτέζι και οι βραχώδεις Πλάκες ( η κλασική επιλογή των γυμνιστών στο νησί μαζί με τη Νικουριά ).

4. Τα αξιοθέατα στην Αμοργό

Ο αρχαιολογικός χώρος του Μινώα: Στο λόφο, πάνω από το λιμάνι των Καταπόλων, βρίσκονται τα ερείπια της Αρχαίας Μινώας, μία από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού, όπου σύμφωνα με την παράδοση, βρισκόταν το θερινό ανάκτορο του Μίνωα.

Τα ερείπια της Αρχαίας Μινώας ήρθαν στο φως το 1837, έπειτα από ανασκαφές του Λ. Ρος, αλλά και από τις ανασκαφές που πραγματοποίησε η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών το 1888, που ανέδειξαν τα καλύτερα ως τότε σωζόμενα οικοδομήματα και επιγραφές (περισσότερες από τις οποίες φυλάσσονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου), ενώ οι πιο συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν το 1981 από την Αθηναϊκή Αρχαιολογική Εταιρία, όπου προστέθηκαν νέες πληροφορίες για την πόλη.

Σήμερα σώζονται τμήματα του τείχους της πόλης, του γυμνασίου, του σταδίου και του ναού του Διονύσου, ενώ στην ίδια τοποθεσία βρέθηκαν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας που χρονολογούνται το 4000 π.Χ. , ένα νεκροταφείο πρωτοκυκλαδίτικης εποχής και ένας θολωτός μυκηναϊκός τάφος. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος καθημερινά, κατά τις πρωινές ώρες, ενώ κατά τις απογευματινές ώρες, από εδώ μπορείτε να απολαύσετε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα.

Η Χώρα της  Αμοργού: Μία από τις γραφικότερες πρωτεύουσες των Κυκλάδων, η Χώρα της Αμοργού, είναι χτισμένη περίπου στο κέντρο του νησιού σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το λιμάνι των Καταπόλων, γύρω από έναν επιβλητικό βράχο όπου βρίσκεται το ενετικό κάστρο.

Η Χώρα εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με την πλούσια κυκλαδίτικη παράδοση της, που αποτυπώνεται στην αρχιτεκτονική των σπιτιών της, στις μικρές κατάλευκες εκκλησίες, στις μικρές πλατείες της στα γραφικά πλακόστρωτα δρομάκια της που καταλήγουν στην περίφημη “Λόζα”, την πλατεία.

Στα σημαντικότερα αξιοθέατα της Χώρας της Αμοργού είναι το κάστρο του 13ου αιώνα στην κορυφή του λόφου, ο ενετικός πύργος του Γαβρά που στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο, η Μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας και οι ανεμόμυλοι στα γύρω υψώματα. Εκτός από τα αξιοθέατα, η Χώρα διαθέτει υποδομές φιλοξενίας, ταβερνάκια με φρέσκο ψάρι, αλλά και μπαράκια για τη νυχτερινή σας έξοδο.

Κάτω μεριά: Μέσα σ’ ένα τοπία ανέγγιχτο από την ανθρώπινη παρέμβαση, η Κάτω Μεριά θεωρείται η πιο ειδυλλιακή τοποθεσία της Αμοργού. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού και αποτελείται από τα χωριά Βρούτσι, Καλοφάνα, Καμάρι, Αρκεσίνη και το συνοικισμό Ραχούλα, όπου πλέον διαμένουν ελάχιστοι κάτοικοι.

Στα αξιοθέατα της περιοχής ξεχωρίζει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, προς τιμήν της οποίας στήνεται ένα μεγάλο πανηγύρι κάθε χρόνο στις 26 Ιουλίου. Στο δρόμο προς την Κάτω Μεριά, μέσα σε μία χαράδρα, βρίσκεται το εκκλησάκι του του Άη Γιώργη Βαλσαμίτη, δίπλα σε μία πηγή που αναβλύζει νερό.

Κοντά στον οικισμό Αρκεσίνη βρίσκεται ο Πύργος της Αγίας Τριάδας, που θεωρείται το πιο αξιόλογο αρχαιολογικό μνημείο της περιοχής και λίγο πιο πέρα, στα ερείπια της αρχαίας Αρκεσίνης δεσπόζει την κορυφή του λόφου η ακρόπολή της, το λεγόμενο “Καστρί”, όπου προσφέρεται μία μοναδική θέα στο νησί.

Παναγία Χοζοβιώτισσα: Το σημαντικότερο μνημείο του νησιού, η Μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας ή Κυνηγημένης, είναι η προστάτιδα της Αμοργού. Είναι χτισμένη ανάμεσα στα βράχια, με μήκος 40 μέτρα και πλάτος 5 μέτρα και είναι ορατή μόνο από το πέλαγος. Εικάζεται ότι χτίστηκε το 1017 και το όνομά της οφείλεται σε παράφραση του ονόματος του μοναστηριού της πόλης “Χοζιβά” ή “Κοζιβά” των Αγίων Τόπων, απ’ όπου προήλθε η εικόνα της Παναγίας .

Η μονή διαθέτει οκτώ ορόφους, οι οποίοι συνδέονται με στενές σκάλες, σκαλισμένες επάνω στο βράχο και εδώ μπορεί να φτάσει κανείς αφού ανέβει 350 σκαλοπάτια. Εντός της βρίσκονται δύο ενεπίγραφες εικόνες της Παναγίας και ένα εξαπτέρυγο που χρονολογείται στην εποχή του αυτοκράτορα Αλέξιου Α’ Κομνηνού, ενώ δύο κελιά του μοναστηριού χρησιμοποιούνται ως εκθεσιακοί χώροι όπου εκτίθενται σημαντικά κειμήλια όπως εκκλησιαστικά σκεύη και άμφια, ευαγγέλια και πολύτιμα χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 10ο έως και τον 19ο αιώνα.

Τα κελιά των μοναχών είναι επίσης λαξευμένα στο βράχο, γεγονός που καθιστά το μοναστήρι ένα μοναδικό δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής. Η μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας γιορτάζει κάθε χρόνο στις 21 Νοεμβρίου όπου στήνεται ένα μεγάλο πανηγύρι.

Αρχαιολογικό Μουσείο Αμοργού: Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμοργού βρίσκεται στη Χώρα και στεγάζεται στον Πύργο του Γαβρά, ένα κτίσμα βενετσιάνικης αρχικτεκτονικής, που ανάγεται στον 16ο αιώνα. Άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1963, για να στεγάζει ευρήματα των τριών αρχαίων πόλεων της Αμοργού (Αιγιάλη, Αρκεσίνη και Μινώα), χρονολογούμενα από τα προϊστορικά χρόνια, έως και τη Ρωμαϊκή εποχή, το 2ο αιώνα μ.Χ.

Στα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου είναι ο μαρμάρινος κορμός ανδρικού αγάλματος που βρέθηκε στα Θολάρια Αιγιάλης, ο μαρμάρινος γυναικείος κορμός που εικάζεται ότι αναπαριστά τη θεά Άρτεμη, ενώ οι συλλογές του μουσείου εμπλουτίζονται από διάφορες επιγραφές, αγάλματα και ανάγλυφα. Πολύ σημαντική είναι επίσης και η αρχαιολογική Συλλογή του Αμοργιανού Εμμανουήλ Ιωαννίδη, με ευρήματα που περιλαμβάνουν αγάλματα, γλυπτά, κεραμικά αντικείμενα κ.ά, χρονολογούμενα από το 3000 π.Χ. έως και τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την επίσκεψή σας εκεί, επικοινωνήστε με το μουσείο στο τηλέφωνο 2285071831

 

5. Τα χωριά και οι οικισμοί στην Αμοργό

Χώρα: Η Χώρα, πρωτεύουσα του νησιού, συνδυάζει το κλασσικό κυκλαδίτικο στοιχείο με μια πλούσια ιστορική παράδοση. Η περιήγηση στα στενά  λιθόστρωτα δρομάκια με τις κατάλευκες εκκλησίες και τα διώροφα αρχοντικά ή στο λόφο με τους ανεμόμυλους που αγναντεύουν το Αιγαίο, συναρπάζει. Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην περίφημη πλακόστρωτη «Λόζα» και στο ιστορικό Κάστρο, που δεσπόζει πάνω στο βράχο στη μέση του οικισμού. Αξιόλογα ιστορικά ευρήματα από όλη την Αμοργό υπάρχουν στην αρχαιολογική συλλογή  στο παλιό αρχοντικό του Γαβρά.

Μοναστήρι: Διαχρονικό κόσμημα θρησκευτικής και ιστορικής σημασίας αποτελεί για την Αμοργό, το βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας. Πλούσιο σε ιστορικά κειμήλια με μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών.

Κατάπολα: Ο ιστορικός κόλπος των Καταπόλων υποδέχεται τον επισκέπτη στο υπήνεμο, ασφαλές λιμάνι του, στεφανωμένο από τους τρεις οικισμούς Κατάπολα, Ξυλοκερατίδι και Ραχίδι. Πάνω από τα Κατάπολα επιβλητικός ο λόφος της αρχαίας Μινώας με αξιόλογα ιστορικά ευρήματα και μακρύτερα  η γοητευτική περιοχή των Λευκών. Ιδιαίτερα γραφικό το τοπίο στα Κατάπολα, με τη λιτή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, τις ιστορικές εκκλησίες, τις πανέμορφες παραλίες με τα ψαροκάϊκα και τις βάρκες, το κάμπο με τις ελιές και τα περιβόλια. Στο λιμάνι υπάρχουν πολυάριθμα τουριστικά καταλύματα και διάφορα καταστήματα. Τα Κατάπολα θεωρούνται ασφαλές αγκυροβόλιο για μικρά αλιευτικά και  σκάφη αναψυχής.

Κάτω Μεριά: Σε απόσταση 12 χιλιόμετρων ΝΔ της Χώρας, συναντάμε τους πρώτους οικισμούς Καμάρι και Βρούτση της Κάτω Μεριάς  με την ιστορική  εκκλησία του Αγίου Νικολάου, το Καστρί, την αρχαία ακρόπολη της Αρκεσίνης και φυσικά την καταπληκτική παραλία  του Μούρου. Ακολουθούν διάσπαρτα αγροτικά χωριουδάκια και οικισμοί χτισμένοι στις παρυφές των λόφων: Αρκεσίνη, Ραχούλα, Κολοφάνα, Καλοταρίτισσα και Μαύρη Μύτη. Αξιόλογο ιστορικά μνημεία ο αρχαίος πύργος της Αγίας Τριάδας στην Αρκεσίνη, η εκκλησία της Παναγίας του Πολίτη στην Κολοφάνα, και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με το περίφημο πανηγύρι στις 26 Ιουλίου. Η Κάτω Μεριά διατηρεί ακόμα τον παραδοσιακό αγροτικό της χαρακτήρα με τους  κατοίκους να ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία.

Αιγιάλη: Η Αιγιάλη, στο βόρειο τμήμα της Αμοργού, είναι ένας κόλπος με αμμουδερές παραλίες υπέροχης φυσικής ομορφιάς. Στις πλαγιές των γύρω λόφων είναι σκαρφαλωμένα τρία παραδοσιακά χωριά, η Λαγκάδα, τα Θολάρια και ο Ποταμός. Ο ‘Ορμος, το λιμάνι της Αιγιάλης, είναι το τουριστικό θέρετρο της περιοχής, και προσφέρει όλες τις υπηρεσίες στους επισκέπτες διατηρώντας την γραφικότητά του. Από το χωριό Ποταμός, κτισμένο σε πανοραμική θέση, ακριβώς πάνω από το λιμάνι, μπορεί κανείς να απολαύσει ένα από τα ομορφότερα ηλιοβασιλέματα του Αιγαίου. Η Λαγκάδα, δεσπόζει στον κάμπο της Αιγιάλης.

Μεγάλο ενδιαφέρον στην περιοχή παρουσιάζουν οι παλιοί ανεμόμυλοι, το φαράγγι του Αρακλού, η ιστορική Καστροκκλησιά της Αγίας Τριάδας, η εκκλησία της Πανωχωριανής και το παλιό χωριό Στρούμπος. Ακολουθώντας το πέτρινο μονοπάτι, σε μια περιοχή άγριας ομορφιάς ενταγμένης στο πρόγραμμα NATURA 2000, συναντάμε  το Βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και βορειότερα το ξωκλήσι του Σταυρού, πάνω από το παλιό μεταλλείο βωξίτη. Τα Θολάρια, με την εξαιρετική θέα στον κόλπο, βρίσκονται κοντά στη Βίγλα, τη θέση της αρχαίας Αιγιάλης. Από τον Όρμο και τα τρία χωριά είναι εύκολη η πρόσβαση στις παραλίες της Αιγιάλης, της Λεβρωσού, της Ψιλής Άμμου, του Χόχλακα και της μικρής Βλυχάδας καθώς και στην παραλία του Αγίου Παύλου (σε απόσταση 5 χλμ. από τον Όρμο), απ’ όπου μπορείτε να πάτε στο νησάκι της Νικουριάς, με τις παρθένες παραλίες.

Μια ξεχωριστή εμπειρία περιμένει τον επισκέπτη του νησιού. Η περιήγηση του στα πολυάριθμα μονοπάτια του προσφέρει την απόλαυση της ορεινής πεζοπορίας. Τα μονοπάτια, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80,  αποτελούσαν τον βασικό τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των περιοχών της Αμοργού. Σήμερα στην Αμοργό έχουν χαρτογραφηθεί και σηματοδοτηθεί τα 6 κύρια μονοπάτια της και έχει εκδοθεί ειδικός περιηγητικός οδηγός. Βασικοί προορισμοί των διαδρομών, εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς είναι περιοχές ή μεμονωμένα μνημεία ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Για τους λάτρεις της φύσης τα παλιά μονοπάτια του νησιού προσφέρουν όμορφες διαδρομές αποκαλύπτοντας την σπάνια χλωρίδα της Αμοργού, τα βότανα και τα αγριολούλουδα.

6. Η ιστορία και η μυθολογία της Αμοργού

Η Αμοργός είναι το ανατολικότερο νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται ΝΑ της Νάξου και ΒΔ της Αστυπάλαιας. Συνδέεται ακτοπλοϊκώς με τον Πειραιά και τη Ραφήνα, αλλά και με τα γειτονικά νησιά των Κυκλάδων και τα Δωδεκάνησα. Το σχήμα της είναι μακρόστενο και το έδαφός της διατρέχεται από διαδοχικούς ορεινούς όγκους, με ψηλότερη κορυφή τον Κρίκελλο ή Κρούκελο (822 μ.), που ήταν κατάφυτος από βελανιδιές και πλούσια βλάστηση ως τη μεγάλη πυρκαγιά του 1835, ενώ οι ακτές της είναι ελάχιστα διαμελισμένες, αλλά ιδιαιτέρως απότομες και απόκρημνες. Η δυτική ακτή διαθέτει ελάχιστους υπήνεμους ορμίσκους, όπως τα σύγχρονα λιμάνια Κατάπολα και Αιγιάλη, και μερικές ήσυχες παραλίες (Φοίνικες, Κάτω Κάμπος, Αγ. Παύλος, Παραδείσια), σε αντίθεση με την ανατολική, της οποίας το ανάγλυφο είναι εξαιρετικά απόκρημνο. Το υπέδαφος δεν προσφέρει κάτι εξαιρετικό, εκτός από κάποιες φλεβώσεις βωξίτη. Μέρη του νησιού έχουν ενταχθεί στο κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών «NATURA 2000″. Το ΒΑ τμήμα έχει χαρακτηριστεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και το Β τμήμα Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ). Τέλος, η Αμοργός αποτελεί μια από τις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας.

Προϊστορικοί χρόνοι και Αρχαιότητα

Κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο (3η χιλιετία π.Χ.) η Αμοργός αναδεικνύεται ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Αιγαίου. Τούτο μαρτυρούν οι οχυρωμένες ακροπόλεις (πάνω από 12) με κυριότερη τη Μαρκιανή σε κορυφές λόφων και σε ακρωτήρια, τα νεκροταφεία (Δωκαθίσματα, Κάψαλα), η ανάπτυξη της μαρμαρογλυπτικής και ειδωλοπλαστικής με τα πρώτα παραδείγματα μνημειακών γλυπτών και την καθιέρωση εργαστηρίων ειδωλίων, και η διάδοση της μεταλλοτεχνίας και της ναυσιπλοΐας. Η κομβική θέση της μεταξύ των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων μετέτρεψε την Αμοργό σε έναν από τους κινητήριους μοχλούς της επικράτησης του πολιτισμού της επεξεργασίας του χαλκού στον ευρύτερο αιγαιακό χώρο. Η άνοδος του μινωικού πολιτισμού επηρεάζει την Αμοργό κατά τη Μεσοκυκλαδική περίοδο (2000-1600 π.Χ.), μετατρέποντάς την σε εμπορικό σταθμό στα πλαίσια της μινωικής θαλασσοκρατίας (1600-1450 π.Χ.). Η ίδρυση της Μινώας φαίνεται ότι χρονολογείται σε εκείνα τα χρόνια και σχετίζεται με το μύθο της ταύτισής της με το μέρος όπου επέλεξε να ανεγερθούν τα θερινά ανάκτορά του ο βασιλιάς της Κρήτης Μίνωας. Κατά την περίοδο της ακμής του μυκηναϊκού πολιτισμού (1400-1200 π.Χ.) διεισδύουν στην Αμοργό πληθυσμοί από την Ηπειρωτική Ελλάδα και την εντάσσουν στη Μυκηναϊκή κοινή, αξιοποιώντας την κεντρική θέση του νησιού στις επικοινωνίες του Αιγαίου.

Η Γεωμετρική περίοδος (10ος-8ος αι. π.Χ.) σημαδεύεται από την έλευση Ιώνων αποίκων από τη Νάξο, οι οποίοι ιδρύουν την Αρκεσίνη στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού. Στη συνέχεια, τον 7ο αι π.Χ., Ίωνες από τη Μίλητο, στο πλαίσιο των αποικιστικών δραστηριοτήτων της εποχής, ιδρύουν την Αιγιάλη, στα βόρεια της δυτικής ακτής. Οι δύο αυτές πόλεις μαζί με τη Μινώα αποτελούν το επίκεντρο της πολιτιστικής ανάπτυξης του νησιού σε όλη τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων. Συγκροτούν την Κοινοπολιτεία της Τριπόλεως, αναπτύσσονται σε πόλεις-κράτη σύμφωνα με τα πρότυπα της πολιτικής διοίκησης της εποχής και παρουσιάζουν ακμάζουσα δραστηριότητα. Το νησί γίνεται κοινωνός όλων των εξελίξεων της εποχής και συμμετέχει σε όλα τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, εκμεταλλευόμενο την καθοριστική γεωγραφική του θέση ανάμεσα στον ηπειρωτικό κορμό της Ελλάδας και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Παίρνει μέρος στους Περσικούς πολέμους και κατόπιν εντάσσεται στην Αθηναϊκή Συμμαχία, παραχωρώντας στην Αθήνα μέρος της αυτονομίας του. Το 337 π.Χ. καταλαμβάνεται από τους Μακεδόνες, ενώ το 322 π.Χ. διεξάγεται η ναυμαχία της Αμοργού μεταξύ των μακεδονικών στρατευμάτων και των στρατηγών της Αθήνας, οι οποίοι τελικά συντρίβονται. Η επιλογή της Αμοργού αποδεικνύει τη στρατηγική θέση της για την κυριαρχία στην υπόλοιπη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα. Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο το νησί βρίσκεται σε παρακμή και χρησιμοποιείται ως τόπος εξορίας. Ας προστεθεί εδώ ότι το νησί κατά την Αρχαιότητα αποτελούσε κέντρο παραγωγής γυναικείων χιτώνων από νήμα λινοκαλάμης, που καλλιεργούνταν στο νησί και αποκαλούνταν Άμοργος.

Βυζαντινή περίοδος και Νεότεροι χρόνοι

Για τα Βυζαντινά χρόνια δεν έχουμε πολλές πληροφορίες, εκτός από το ότι το νησί ανήκε στο θέμα του Αιγαίου. Η μονή της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας, επιβλητική και χτισμένη στην απόκρημνη πλαγιά του όρους Προφήτης Ηλίας τον 11ο αιώνα, αποτελεί το πιο σημαντικό μνημείο αυτής της περιόδου και έναν από τους ομορφότερους χώρους της Αμοργού. Η επόμενη περίοδος θεωρείται αρκετά ταραγμένη, καθώς η Αμοργός αποτελεί επίκεντρο μακροχρόνιων και διαδοχικών πειρατικών δραστηριοτήτων, με συνέπεια την ερήμωση των παράκτιων οικισμών και τη μεταφορά του πληθυσμού σε οικισμούς-φρούρια του εσωτερικού. Το 1309 προσχωρεί στο λατινικό δουκάτο του Αιγαίου και έτσι εγκαινιάζεται μία νέα περίοδος διεκδικήσεων μεταξύ των Βενετών ευγενών αρχικά, και μεταξύ Καταλανών και Οθωμανών στη συνέχεια ως το 1537, οπότε ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα καταλαμβάνει το νησί. Η οθωμανική κατάκτηση θέτει τέλος στη μακρά περίοδο αστάθειας· χάρη στα οικονομικά και πολιτικά προνόμια που παραχωρήθηκαν από το σουλτάνο η Αμοργός μετατρέπεται σε αναπτυγμένο λιμάνι του αιγαιακού χώρου. Συμμετέχει ενεργά στην Επανάσταση του 1821 με τη ναυτική της δύναμη, ενώ μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον Καποδίστρια, στο πλαίσιο του προγράμματος οργάνωσης και αναβάθμισης της Παιδείας, στο νησί ιδρύεται αλληλοδιδακτικό σχολείο. Κατά το 19ο αιώνα η μετανάστευση πολλών κατοίκων της Αμοργού στην Αθήνα, όπου συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση της νέας πρωτεύουσας, έχει αποτέλεσμα την εγκατάλειψη του νησιού. Έτσι, επί δικτατορίας Μεταξά (δεκαετία 1930) το νησί αποτελεί ιδανικό τόπο εξορίας. Στο πλαίσιο της κατοχής των ελληνικών εδαφών από τις Δυνάμεις του Άξονα, η Αμοργός εντάσσεται αρχικά (1941) στην ιταλική διοίκηση, ενώ μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (1943) το νησί γνωρίζει τη γερμανική κατοχή ως την απελευθέρωσή του το 1944.

Μινώα

Η Μινώα, αποικία των Σαμίων, είναι μία από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού. Βρίσκεται στη νότια κλιτύ του όρους Μουντουλιά, πάνω από τα Κατάπολα, και ταυτίστηκε το 1837 από το Βαυαρό ελληνιστή Λουδοβίκο Ρος. Η πρωιμότερη κατοίκηση του χώρου χρονολογείται στα τέλη της 5ης χιλιετίας π.Χ. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τη 2η χιλιετία π.Χ., ενώ η κατοίκηση είναι συνεχής από το 10ο αι. π.Χ. ως τις αρχές του 4ου αι. μ.Χ., οπότε εγκαταλείπεται ο οικισμός. Κτηριακά κατάλοιπα έχουμε από τη Γεωμετρική εποχή, κατά την οποία τειχίζεται ο οικισμός. H Αρχαϊκή και η Κλασική περίοδος αντιπροσωπεύονται μόνο από κινητά ευρήματα. Η Ελληνιστική εποχή είναι περίοδος ακμής κατά την οποία αναδιαρθρώνεται ο οικιστικός ιστός. Σε αυτήν ανήκουν και τα περισσότερα κατάλοιπα. Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο το κέντρο της πόλης και το οδικό δίκτυο μετατοπίζονται.

Η πόλη αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα, την Κάτω Πόλη και την Ακρόπολη. Στην Κάτω Πόλη τον επισκέπτη υποδέχεται η μνημειακή μαρμάρινη πύλη, που διαθέτει δίφυλλη θύρα και διπλό αποχετευτικό αγωγό. Η πύλη κατασκευάστηκε στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. και αχρηστεύτηκε στα τέλη του 1ου αι. π.Χ. ή στις αρχές του 1ου αι. μ.Χ. Στα ανατολικά της πύλης βρίσκεται ο ταφικός περίβολος. Οι ταφές χρονολογούνται από τα τέλη του 10ου αι. π.Χ. ως τα τέλη του 8ου αι. π.Χ. Ο περίβολος βρισκόταν εντός των τειχών, κάτι που σημαίνει ότι επρόκειτο πιθανώς για τάφους αριστοκρατικών γενών, ίσως και των πρώτων ιδρυτών. Ένας βαθμιδωτός δρόμος, σκαλισμένος στο φυσικό βράχο, ξεκινά από την πύλη και συνεχίζει προς τα βόρεια. Η αρχική του λάξευση τοποθετείται στο 10ο αι. π.Χ. Ο δρόμος οδηγεί σε έναν περίβολο του 10ου αι. π.Χ. και στο άνδηρο του ναού, δωρικού ρυθμού, ο οποίος ανοικοδομήθηκε στα τέλη του 3ου αι. π.Χ. και διαλύθηκε κατά την Πρώιμη Παλαιοχριστιανική περίοδο. Το λατρευτικό άγαλμα βρέθηκε στο σηκό του ναού.

Στο βορειοδυτικό τμήμα της πόλης αποκαλύφθηκε κεραμικό εργαστήριο, η πρώτη χρήση του οποίου ανάγεται στον 9ο αι. π.Χ. Βρέθηκαν πηγάδι, κλίβανος και φρέατα, όλα λαξευμένα στο βράχο, καθώς και πλήθος αγγείων. Το εργαστήριο εγκαταλείφθηκε τον 1ο αι. μ.Χ.

Στα ανατολικά του ταφικού περίβολου βρίσκεται το Γυμνάσιο, χτισμένο στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Το Γυμνάσιο δεν έχει ανασκαφεί αλλά σώζεται πολύ καλά το αποχωρητήριό του, μια επιμελημένη κατασκευή με πολύχρωμα κονιάματα στους τοίχους. Στα δυτικά του Γυμνασίου και σε υψηλότερο επίπεδο βρίσκεται η καμαροσκεπής Ρωμαϊκή Δεξαμενή, η οποία ανήκει πιθανώς στο 2ο αι. μ.Χ. Τα οικοδομήματα στα βόρεια του Γυμνασίου ταυτίζονται με διοικητικά και λατρευτικά κτήρια, αλλά η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί στον τομέα αυτό.

Η γεωμετρική οχύρωση της πόλης είναι ορατή σε πολλά σημεία, παρά τις οικοδομικές μετατροπές των Πρώιμων Ελληνιστικών χρόνων. Το Γυμνάσιο προσκολλήθηκε στο τείχος, ενώ στη βορειοδυτική πλευρά του λόφου το τείχος είναι ορατό σε μήκος 680 μ. και περιλαμβάνει τέσσερις προμαχώνες. Σώζεται ακόμη ένας διώροφος τριγωνικός πύργος, ύψους 3,35 μ. Κοντά του βρίσκεται η λεγόμενη Δυτική Πύλη.

Η Ακρόπολη της Μινώας περιλαμβάνει το γεωμετρικό τείχος, τον οικισμό και το ιερό. Στο βορειοανατολικό τμήμα του τείχους σώζονται μια πυλίδα και ένας προμαχώνας ύψους 2,40 μ., ενώ ένας δεύτερος προμαχώνας διατηρείται στα νοτιοανατολικά. Ο οικισμός βρίσκεται στα άνδηρα της νότιας και νοτιοδυτικής κλιτύος της Ακρόπολης και αποτελείται από ορθογώνια κτίσματα λαξευμένα στο βράχο. Η κατοίκηση ήταν συνεχής από τον 8ο αι. π.Χ. ως το 2ο αι. μ.Χ. Το ιερό της Ακρόπολης θεμελιώθηκε τον 8ο αι. π.Χ. και λειτούργησε αδιάκοπα ως τον 4ο αι. μ.Χ. Αποτελείται από ναόσχημο κτήριο και περίβολο. Άγνωστη είναι η θεότητα που λατρευόταν στο ιερό ως τον 6οαι. π.Χ. , το οποίο στη συνέχεια αφιερώθηκε στο Διόνυσο. Στην Ελληνιστική εποχή ο Διόνυσος εξομοιώθηκε με τον αιγυπτιακής προέλευσης θεό Σάραπι, ο οποίος και λατρεύεται τότε στο ιερό.

Πύργος Αγίας Τριάδας

Ο πύργος Αγίας Τριάδας (ή πύργος του Βασίλη) είναι το καλύτερα διατηρημένο αρχαίο μνημείο της Αμοργού, καθώς και ο καλύτερα σωζόμενος πύργος αυτού του τύπου στις Κυκλάδες. Βρίσκεται στην περιφέρεια της Αρκεσίνης, κοντά στον οικισμό «στο Χωριό», και είναι χτισμένος σε χαμηλό ύψωμα. Πρόκειται για μια οχυρωμένη οικία που αποτελείται από έναν ορθογώνιο πύργο (σωζόμενο ύψος 5,60 μ.) και μια αυλή διαστάσεων 25,31 × 11,40 μ. Το μνημείο, γνωστό ήδη από το 19ο αιώνα χάρη στο Βαυαρό ελληνιστή Λουδοβίκο Ρος, δεν έχει ανασκαφεί. Στην αυλή διαφαίνονται τοίχοι που ορίζουν διάφορα δωμάτια, ενώ από το εσωτερικό του πύργου γνωρίζουμε μόνο την ύπαρξη μιας λίθινης κλίμακας που οδηγούσε στον πρώτο όροφο, καθώς και μερικά τριγωνικά παράθυρα και δύο ερμάρια. Τα κινητά ευρήματα μαρτυρούν ότι ο χώρος στον οποίο βρίσκεται ο πύργος ήταν σε χρήση από την 3η χιλιετία π.Χ. ως τους Νεότερους χρόνους. Ο ίδιος ο πύργος χρονολογείται κατά προσέγγιση στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Στα ανατολικά του βρέθηκαν λείψανα αγροικιών που χρονολογούνται από τον 4ο αι. π.Χ. ως τον 7ο αι. μ.Χ., καθώς και ένα κτηριακό συγκρότημα των Νεότερων χρόνων, επίσης αγροτικού χαρακτήρα.

Ο αμυντικός χαρακτήρας του μνημείου με την επιμελημένη τοιχοποιία, την ισχυρή κατασκευή και το υπερυψωμένο οικοδόμημα, τον καθαυτό πύργο, είναι προφανής. Λόγω της θέσης του, μπορούσε να ελέγχει την πρόσβαση στην Αρκεσίνη και στο λιμάνι της, καθώς και να επικοινωνεί με άλλους παρόμοιους πύργους μέσω φωτεινών σημάτων. Παράλληλα, πρόσφερε προστασία στις γύρω αγροικίες και λειτουργούσε ως οχυρωμένη οικία, διαθέτοντας χώρους για την αποθήκευση των αγροτικών προϊόντων και των εργαλείων. Άγνωστο παραμένει ποιος έχτισε τον πύργο. Το πιθανότερο είναι ότι οικοδομήθηκε από κάποιον εύπορο κάτοικο της Αρκεσίνης, αφού η οικονομική κατάσταση της ίδιας της πόλης κατά την Ελληνιστική εποχή, όπως προκύπτει από τις επιγραφικές μαρτυρίες, δεν επέτρεπε την ανέγερση τέτοιων κτηρίων.   (Παύλος Καρβώνης)

 

Ο Πύργος του Γαβρά

Ο ιστορικός πύργος του Γαβρά βρίσκεται στη Χώρα, την πρωτεύουσα της Αμοργού, και παραμένει στο σύνολό του αδημοσίευτος, με εξαίρεση τις σύντομες αναφορές σε αυτόν της αρχαιολόγου Λίλας Μαραγκού. Μαζί με τα παλαιότερα σπίτια του πυρήνα του μεσαιωνικού οικισμού της Χώρας που εντοπίζονται κυρίως στη βόρεια προστατευμένη πλευρά του οικισμού, τα «Βορινά», καθώς επίσης στα νότια και νοτιοανατολικά, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα λείψανα κοσμικής αρχιτεκτονικής της μακρόχρονης περιόδου της Ενετοκρατίας (1207 – 1537) στο νησί της Αμοργού και χρονολογείται πιθανότατα στον πρώιμο 16ο αιώνα.

Πρόκειται για ένα διώροφο κτίριο, στον πρώτο όροφο του οποίου, το «ανώι», κυριαρχεί η ψηλοτάβανη αίθουσα υποδοχής, γνωστή ως «σάλα του Γαβρά», ενώ στο ισόγειο, το «κατώι», είναι συγκεντρωμένοι οι βοηθητικοί χώροι του σπιτιού, καθώς επίσης μία μεγάλη εσωτερική αυλή. Ο Πύργος είναι κτισμένος κοντά στην κεντρική πλατεία της Χώρας, την «Λόζα», σε πολύ κοντινή απόσταση από την Μητρόπολη, και αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου οικοδομικού συγκροτήματος, στο οποίο ανήκε επιπλέον η σημερινή κατοικία στα ανατολικά, καθώς επίσης η παρακείμενη στα βόρεια μονόχωρη εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, που με βάση τις σωζώμενες επιγραφικές μαρτυρίες γνωρίζουμε ότι ήταν σε χρήση πριν από το 17ο αιώνα. Στο δυτικό τμήμα του συγκροτήματος, ο Πύργος του Γαβρά παραχωρήθηκε το 1963 από την αμοργιανή Σόφη Γιαννακού στο Σύνδεσμό των Αμοργινών προκειμένου να στεγάσει την Αρχαιολογική Συλλογή του νησιού. Ανάμεσα στα έτη 1972 και 1978 το κτίριο ανακατασκευάστηκε με δαπάνη των κατοίκων και πολλών φίλων του νησιού, οι οποίοι συνέβαλαν αποφασιστικά στη διάσωση της αλλοιωμένης από το χρόνο και τις αλλεπάλληλες επεμβάσεις αρχιτεκτονικής μορφής του. Σημαντική υπήρξε επίσης η συμβολή του Συνδέσμου των Αμοργιανών, καθώς επίσης του φύλακα αρχαιοτήτων και αρχιμάστορα Μανώλη Δεσποτίδη. Έτσι διασώθηκαν πολλά από τα φέροντα στοιχεία του πύργου, όπως οι λίθινοι αρράβδωτοι κίονες, τα μεγάλα πώρινα τόξα, τα ενεπίγραφα μαρμάρινα περιθυρώματα, τα χαρακτηριστικά τοξόσχημα μικρά παράθυρα στο ανώϊ κ.α., τα οποία συνθέτουν ένα αξιόλογο δείγμα κοσμικής αρχιτεκτονικής της περιόδου της ενετοκρατίας. Η μελλοντική δημοσίευση του μνημείου θα επιτρέψει να διαπιστωθεί η σχέση του με ανάλογα κοσμικά κτίρια του νησιωτικού βενετοκρατούμενου χώρου, καθώς επίσης με τα υπόλοιπα αστικά διώροφα κτίσματα με τις ευρύχωρες αυλές και τα πολύπλοκα κατώγια που αρχίζουν να κτίζονται στη Χώρα της Αμοργού λίγο αργότερα, από τα μέσα του 17ου αιώνα.

Σήμερα στον Πύργο του Γαβρά στεγάζεται, όπως είδαμε, η σημαντική Αρχαιολογική Συλλογή της Αμοργού, η οποία μέχρι το 1971 περιελάμβανε ελάχιστα μόνο αντικείμενα που ήταν αποθηκευμένα σε διάφορους δημόσιους χώρους του νησιού. Από το 1972 όμως η συστηματική αρχαιολογική εξερεύνηση του νησιού και οι δωρεές των κατοίκων πλούτισαν σημαντικά τη Συλλογή με ανασκαφικά και τυχαία ευρήματα, τα σημαντικότερα από τα οποία εκτίθενται σήμερα στις αίθουσες του πύργου, ενώ τα υπόλοιπα φυλάσσονται σε αποθήκες. Στην αίθουσα υποδοχής του ίδιου ορόφου, εκτίθενται κυρίως γλυπτά που προέρχονται από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού, Αιγιάλη, Αρκεσίνη και Μινώα (6ος αι. π.Χ. – 2ος μ.Χ. αι.). Στις δύο προθήκες της αίθουσας παρουσιάζονται αντικείμενα μικροτεχνίας από διάφορα υλικά (χαλκό, ελεφαντοστό, χρυσό κ.α.) που βρέθηκαν κυρίως στην ανασκαφή της Μινώας (8ος π.Χ. – 3ος μ.Χ. αι.). Στην «Αυλή» του ανωγείου, όπως και στον αύλειο χώρο του κατωγείου, μπορεί κανείς να θαυμάσει λίθινες εγχάρακτες, ενεπίγραφες πλάκες και διάφορα άλλα αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά χρονολογούμενα από τους αρχαϊκούς μέχρι τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους. Στις δύο μικρές αίθουσες του κατωγείου η έκθεση ολοκληρώθηκε πρόσφατα, το 1998. Στην μεν πρώτη εκτίθεται η σημαντική προϊστορική συλλογή του νησιού, ενώ στη δεύτερη στεγάζεται η αρχαιολογική Συλλογή του αμοργιανού αρχαιογνώστη Εμμανουήλ Ιωαννίδη (1823-1906) που περιλαμβάνει διάφορα ευρήματα (γλυπτά, αγάλματα και ανάγλυφα, κεραμική κ.α.) που χρονολογούνται από την 3η π.Χ. χιλιετία έως τον 3ο μ.Χ. αιώνα.  (Ιωάννης Βαξεβάνης)

Μονή της Παναγιάς Χοζοβιώτισσας

Η Αμοργός κατέχει σημαντική θέση ανάμεσα στα προσκυνήματα της ορθόδοξης πίστης λόγω του μοναστηριού της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας. Το οκταώροφο μοναστηριακό συγκρότημα, σκαρφαλωμένο στους πανύψηλους, απειλητικούς βράχους της νότιας, αφιλόξενης και αλίμενης ακτής, ενσωματώνεται αρμονικά στον περιβάλλοντα χώρο υπογραμμίζοντας την αγριότητα και τη γοητεία του τοπίου. Σε άμεση επαφή με την παρειά του κάθετου βράχου, που αποτελεί το βόρειο όριό του, το μοναστήρι αναπτύσσεται καθ’ ύψος με πλάτος που δεν ξεπερνά τα 5 μ., αντικρίζοντας σαν αετοφωλιά το πέλαγος, μεταξύ γης και ουρανού.

Η μονή είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου. Η ίδρυσή της συνδέεται με την αυτοκρατορική χορηγία του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού (1081-1118) και ανάγεται στα τέλη του 11ου αιώνα. Η επωνυμία «Χοζοβιώτισσα» οφείλεται στην ευρύτατα διαδεδομένη διήγηση για την έλευση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας Βρεφοκρατούσας, του παλλαδίου της Αμοργού, από τα Χόζοβα της Παλαιστίνης κατά την περίοδο της Εικονομαχίας. Όντως, ο πρώτος πυρήνας του μοναστηριού, η εκκλησία, τοποθετείται με μεγάλη βεβαιότητα στα χρόνια αυτά. Οι διαδοχικές οικοδομικές φάσεις του κτηρίου είναι με δυσκολία διακριτές λόγω της ιδιόρρυθμης αρχιτεκτονικής του που αναπτύχθηκε κατά τρόπο προσθετικό και λαβυρινθώδη. Εκτός από την εκκλησία και τα κελιά των μοναχών, στο μοναστήρι υπάρχουν τράπεζα, μαγειρεία, φούρνος, αποθηκευτικοί χώροι, κελάρια, πατητήρια κ.ά. Η κεντρική θύρα στέφεται με οξυκόρυφο τόξο που φαίνεται ότι κατασκευάστηκε κατά το 15ο αιώνα.

Για την οργάνωση, την εξέλιξη, τη σημασία και την ακτινοβολία του μοναστηριού, οι σωζόμενες μαρτυρίες είναι ισχνές. Τις περισσότερες πληροφορίες αντλούμε από τα φυλασσόμενα κειμήλια, αδιάψευστους μάρτυρες της ακμής του παρελθόντος. Η σπουδαία συλλογή του περιλαμβάνει αξιόλογα δείγματα της –μεταβυζαντινής κυρίως– εκκλησιαστικής τέχνης: ξυλόγλυπτους σταυρούς, σταχωμένα ευαγγέλια, ιερατικά άμφια, δισκοπότηρα, δισκάρια, λαβίδες, πολυκάνδηλα, δικηροτρίκηρα. Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν οι δεσποτικές εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και της Παναγίας Βρεφοκρατούσας στον τύπο της Καρδιώτισσας, εξαίρετα έργα του β΄ μισού του 14ου ή της α΄ δεκαετίας του 15ου αιώνα. Πρόκειται πιθανώς για δημιουργίες κωνσταντινουπολίτικου εργαστηρίου, που απηχούν το εκλεπτυσμένο καλλιτεχνικό αισθητήριο των παραγγελιοδοτών.

Στο καθολικό φυλάσσεται ακόμη μία δίζωνη εικόνα του 1619 που απεικονίζει την Παναγία Βρεφοκρατούσα ανάμεσα στην αγία Παρασκευή και τον άγιο Γεώργιο το Βαλσαμίτη στην άνω ζώνη, και τη διάσωση ενός ναυαγίου στην κάτω. Σύμφωνα με την αφιερωτική επιγραφή, πρόκειται για δέηση του ιερομόναχου και καθηγούμενου της μονής Γενναδίου, ο οποίος γλίτωσε από σφοδρή θαλασσοταραχή κατά το ταξίδι της επιστροφής του από την Πάτμο στην Αμοργό. Η εικόνα τεκμηριώνει τις επιβεβαιωμένες και με έγγραφα σχέσεις της Αμοργού με τη μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου της Πάτμου. Άλλωστε, η τελευταία διατηρούσε μετόχι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο πολύ κοντά στο κάστρο της Χώρας.

Η πλούσια βιβλιοθήκη που περιλαμβάνει 98 χειρόγραφους κώδικες χρονολογημένους από τον 9ο ως το 18ο αιώνα, αλλά και πλήθος παλαιτύπων, μαρτυρεί το υψηλό πνευματικό επίπεδο των μοναχών. Άξιο ιδιαίτερης μνείας, λόγω της λεπτότητας της εκτέλεσης και της πολυτελούς κατασκευής του, είναι ένα ευαγγελιστάριο του β΄ μισού του 11ου αιώνα, που περιέχει έξι λαμπρές μικρογραφίες σε χρυσό κάμπο.

Η ιστορική πορεία του μοναστηριού ήταν συνυφασμένη με τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στο νησί. Κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας που διήρκεσε από το 1537 ως το 1824, η Αμοργός γνώρισε αξιοσημείωτη οικονομική ακμή. Η μονή, σύμφωνα με τις πηγές, την τελευταία δεκαετία του 17ου αιώνα φιλοξενούσε περίπου εκατό μοναχούς. Πατριαρχικά σιγίλια του 16ου και 17ου αιώνα, που φυλάσσονται στο μοναστήρι, αναφέρονται στα προνόμια που του παραχωρούνται και μαρτυρούν την ακμή του. Το παλαιότερο από αυτά χρονολογείται στο 1583 και φέρει τη μολύβδινη σφραγίδα του Πατριάρχη Ιερεμία Β΄. Τα πολλά μετόχια που κατείχε η μονή Χοζοβιώτισσας στην ίδια την Αμοργό (Χριστός Φωτοδότης, Άγιος Γεώργιος Βαλσαμίτης, Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος) καθώς και σε άλλα νησιά αποδεικνύουν το μέγεθος της οικονομικής δυνατότητας, αλλά και την επιρροή που ασκούσε στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Αιγαίου πελάγους.  (Κωνσταντία Κεφαλά)

Η Αμοργός σήμερα

Οι σημερινοί κάτοικοι της Αμοργού ασχολούνται με τη ναυτιλία, την αλιεία, τη σπογγαλιεία, τη γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει προστεθεί και ο τουρισμός. Φημισμένο είναι το κρασί της Αμοργού. Το παραδοσιακό αρχιτεκτονικό τοπίο των σύγχρονων οικισμών (Χώρα, Αιγιάλη, Αρκεσίνη) με τα ασβεστόχριστα στενομέτωπα σπίτια, τους στενούς πλακόστρωτους δρομίσκους και τις αψιδωτές καμάρες που συνδέουν τα ανώγεια των σπιτιών συνθέτει μία χαρακτηριστική εικόνα. Οι γωνιώσεις και απολήξεις των οικημάτων (δημόσιων και ιδιωτικών) αφήνονται στο χρώμα του λίθου που έρχεται σε αρμονική αντίθεση με το υπόλοιπο λευκό επίχρισμα των επιφανειών. Οι εκκλησίες ακολουθούν τον ίδιο κανόνα και αποτελούν το επίκεντρο της κοινωνικής ζωής των οικισμών. Πολλές έχουν χτιστεί πάνω σε αρχαία ερείπια, όπως ο βενετσιάνικος πύργος του Αγίου Γεωργίου Βαλσαμίτη στη Χώρα και ο αρχαίος ναός κάτω από την Παναγία Καταπολιανή στα Κατάπολα. Την 1η Ιουλίου γίνεται το φημισμένο πανηγύρι των Αγίων Αναργύρων της Αιγιάλης.

ΑΜΟΡΓΟΣ

Συγγραφή : Τσώνος Κωνσταντίνος , Κεφαλά Κωνσταντία , Καρβώνης Παύλος , Βαξεβάνης Γιάννης (9/6/2006)

Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου

 

7. Ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα – μηχανάκια στην Αμοργό

Η καλύτερη επιλογ΄’η για να εξερευνήσετε το νησί της Αμοργού είναι να ενοικιάσετε κάποιο δικό σας όχημα. Υπάρχουν κάποιες πανέμορφες παραλίες στις οποίες χρειάζεστε όχημα γθια να φτάσετε. Οι δρόμοι στην Αμοργό είναι καλοί και δεν είναι εύκολο να χαθείτε. Υπάρχουν επίσης πολλά σήματα στους δρόμους που σας καθοδηγούν στα διάφορα μέρη του νησιού. Τα ιστορικά αξιοθέατα επισημάνονται με καφέ σήματα.

Εδώ είναι κάποια γραφεία ενοικιάσεων που σας συστίνουμε:

Tomaso Rent a Car
Address: Katapola harbour, Amorgos
Τηλ: +30 2285 071000
Website

FM Rent a Car Amorgos
katapola
Τηλ: +30 2285 071048
Website

Evdokia’s car and bike rental
Τηλ: +30 2285 073050
Website

Λεωφορεία στην Αμοργό: +30 22850 71514 / +30 22850 73003 / +30 22850 71253

Ταξί στην Αμοργό: +30 22850 71255 / +30 22850 73003 / +30 22850 73266

ΠΡΟΣΟΧΗ

Οταν ενοικιαζετε οχημα σε οποιοδηποτε νησι, πρωτου υπογραψετε το συμβόλαιο, διαβαστε προσεχτικα τα μικρα γραμματα τα οποια βρισκονται στη πισω πλευρα του συμβολαιου.

Ελεξτε προσεχτικα την κατασταση του οχηματος πριν το παρετε, αν υπαρχουν προηγουμενες ζημιες οπως γρατζουνιες, εσωτερικες ζημιες κ.τ.λ πειτε τα στον υπαλληλο ωστε να εχει υποψην του για να μη πληρωσετε εσεις τις ξενες ζημιες.

Ο ελαχιστος χρονος ενοικιασης οχηματος ειναι 24 ωρες και στη τιμη συμπεριλαμβανεται και το Φ.Π.Α

Δεν δινουμε οχηματα χωρις το απαραίτητο διπλωμα οδηγησης.

Προσπαθήσαμε να σας μαζέψουμε όσες πιο πολλές πληροφορίες για το νησί και θα προσπαθήσουμε εμείς οι ίδιες να κάνουμε τη διαμονή σας στο νησί μας αξέχαστη.  Αν χρειαστειτε κάτι το οποίο δεν υπαρχει ή δεν το βρίσκετε, σας παρακαλώ επικοινωνήστε με το [email protected] ή στα τηλέφωνα +30 6934620501 / +30 22840 24879 και θα χαρούμε να σας ακουσουμε.

8. Χρήσιμες πληροφορίες για την Αμοργό

Η Αμοργός, το νησί του ”Απέραντου Γαλάζιου”, βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο των Κυκλάδων, σε απόσταση 136 ναυτικών μιλίων από τον Πειραιά. Είναι μακρόστενο νησί με απότομη ορεινή μορφολογία εδάφους. Διαθέτει δύο λιμάνια τα Κατάπολα στο κέντρο και την Αιγιάλη στα βόρεια.

Η Αμοργός ξεχωρίζει για τον αρχαιολογικό της πλούτο, τη λαϊκή αρχιτεκτονική και τέχνη, και τα τοπικά έθιμα. Διάσπαρτα σε όλη την Αμοργό ερείπια και αξιόλογα ευρήματα μαρτυρούν την συνεχή κατοίκηση από την προϊστορική εποχή.

Το νησί της Μινώας, της Αρκεσίνης και της Αιγιάλης, γνώρισε ιδιαίτερη ακμή την περίοδο του κυκλαδικού πολιτισμού, ανέπτυξε το εμπόριο και την ναυτιλία, τις τέχνες και τα γράμματα.

Βορειοανατολικά της Χώρας βρίσκεται ένα σημαντικότατο εκκλησιαστικό μνημείο, το μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας που ίδρυσε το 1088 ο Αλέξιος Κομνηνός. Λιτό και απέριττο, δένει απόλυτα με το φυσικό περιβάλλον του, με τα απότομα και απειλητικά βράχια που το προφυλάσσουν και το κάνουν ορατό μόνο από το πέλαγος.

Πήρε το όνομά του από την περιοχή Χόζοβα των Αγίων Τόπων από όπου μεταφέρθηκε η εικόνα της Παναγίας. Τα Κατάπολα με το καλύτερο φυσικό λιμάνι των Κυκλάδων. Η χώρα με τα ασβεστωμένα σπίτια της ανεπτυγμένη γύρω από το βενετσιάνικο κάστρο στην κορυφή του λόφου, η Αιγιάλη, το δεύτερο λιμάνι του νησιού με την πανέμορφη αμμουδιά, και η Αρκεσίνη, χτισμένη κοντά στην αρχαία ομώνυμη πόλη, αποτελούν γραφικά σημεία που τραβούν την προσοχή.

Οι κάτοικοι ασχολούνται παραδοσιακά με τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, την κτηνοτροφία αλλά και την αλιεία που διαθέτει μεγάλο δυναμισμό στην περιοχή η οποία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αλιευτικά πεδία της Ελλάδος.

Τα τελευταία χρόνια, η στροφή στις τουριστικές δραστηριότητες αναζωογόνησε τα εισοδήματα και έδωσε τη δυνατότητα επιστροφής στην Αμοργό σε πολλές οικογένειες που σε δύσκολες περιόδους αναγκάστηκαν να ξενιτευτούν.

 

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΣΤΗΝ ΑΜΟΡΓΟ

Δήμος Αμοργου: +30 22853 60200

Αστυνομικο τμημα Αμοργου: +30 22850 71210

Τουριστικη αστυνομια Αμοργου: +30 22850 73320 / +30 22850 74100

Τουριστικες πληροφοριες Αμοργου: +30 22850 74100

Λιμεναρχείο Αμοργου: +30 22850 71259

Υπολιμεναρχείο Αμοργου: +30 22850 73620

Δημ. Λιμενικό Ταμείο Αμοργου: +30 22850 73620

ΕΛΤΑ Αμοργου: +30 22850 71250

Αγροτικό Ιατρείο Αμοργου: +30 22850 73222

Σταθμός Ταξί στην Αμοργο: +30 22850 71255

ΠΩΣ ΝΑ ΕΡΘΕΤΕ ΣΤΗΝ ΑΜΟΡΓΟ

Η Αμοργός έχει δυο λιμάνια, την Αιγιάλη και την Κατάπολα, μπορείτε να πάρετε ένα φερυμπότ από τον Πειραιά για να φτάσετε στην Αμοργό.

Λιμεναρχείο Πειραιά +30 210 4226000

Επίσης υπάρχει ταχύπλοιο από την Ραφηνα για την Αμοργό.

Λιμεναρχείο Ραφήνας: +30 2294 223000

Προσπαθήσαμε να σας μαζέψουμε όσες πιο πολλές πληροφορίες για το νησί και θα προσπαθήσουμε εμείς οι ίδιες να κάνουμε τη διαμονή σας στο νησί μας αξέχαστη.

Αν χρειαστειτε κάτι το οποίο δεν υπαρχει ή δεν το βρίσκετε, σας παρακαλώ επικοινωνήστε με το [email protected] ή στα τηλέφωνα +30 6934620501 / +30 22840 24879 και θα χαρούμε να σας ακουσουμε.